ابن فهد حلّی رحمه‌الله
ابن فهد حلى
ولادت
جمال الدين، ابو العباس، احمد بن محمد بن فهد اسدى حلى در سال 757 هجرى پا به عرصه وجود نهاد.
مقام علمى
او از بزرگان فقها و علماى اماميه در قرن هشتم و نهم هجرى بوده و جامع كمالات ظاهریه و باطنیه و علم و عمل و دربردارنده معارف عقلى و نقلى است. بهترين معرف مقامات باطنى او، آثار و تأليفات باقى مانده از اوست كه حكايت از مقامات باطنى و معنوى او می نمايد.
گر چه ابن فهد در علوم مختلف از جمله فقه و تاريخ و كلام و غير اينها تأليفاتى دارد اما نام او تداعى كننده عرفان و سير و سلوك و زهد و تقوا است و بيشتر به اين صفات شهرت دارد و در يک نگاه سريع به نوشته هاى او نيز اين مطلب به خوبى مشاهده می گردد.
كلام بزرگان
صاحب روضات الجنات در شرح زندگى او می نويسد:
«عالم عارف پر از اسرار، كاشف اسرار فضائل، جمال الدين ابو العباس احمد بن شمس الدين محمد بن فهد اسدى حلى، در اثر شهرت و اعتبار، بى نياز از توصيف و تعريف مى باشد. وى جامع معقول و منقول، فروع و اصول ظاهرى و باطنى و علم و عمل است. او از شاگردان شهيد اول و فخر المحققين مى باشد...».
مناظره با اهل سنت
او در مناظره و بحث تبحر و توانايى كامل داشت و با برخى از پيروان فقه اهل سنت به ويژه در مورد مسأله امامت و رهبرى گفتگوهايى انجام داد و بر جمع كثيرى از علماى مذاهب اهل سنت غلبه پیدا کرد.
ابن فهد در مناظره اى كه با حضور حاكم عراق و دانشمندان هم مذهب او تشكيل شده بود تمامى ادله آنان را رد كرده و حقانيت تشيع را به اثبات رساند.
حاكم عراق هم كه تحت تأثير براهين محكم ابن فهد قرار گرفته بود مذهب خويش را تغيير داد و به جمع دوستداران اهل بيت پيامبر عليهم‌السلام پيوست و خطبه خويش را به نام امير المؤمنين عليه‌السلام و اولاد پاک و معصوم او انشاء كرد و در زمره شيعيان مولا امير المؤمنين عليه‌السلام درآمد.
اساتيد
مشايخ حديث و اساتيد فقهى او عبارتند از:
1 - فاضل مقداد سيورى.
2 - شيخ على بن خازن فقيه حائرى.
3 - سيد بهاء الدين على بن عبد الكريم نيلى.
4 - ابن متوج بحرانى و...
شاگردان
از جمله پرورش يافتگان محضر نورانى ابن فهد حلى:
1 - شيخ على بن هلال جزائرى.
2 - فقيه نامى شيعه، ابن العشرة كروانى عاملى.
3 - شيخ على بن عبد العالى كركى.
4 - شيخ عبد السميع حلى، صاحب كتاب تحفة الطالبين في أصول الدين.
5 - سيد محمد بن فلاح موسوى.
6 - شيخ محمد بن طى عاملى، مؤلف كتاب مسائل ابن طى.
تأليفات
1 - آداب الداعي.
2 - استخراج الحوادث و بعض الوقايع المستقبلة من كلام أمير المؤمنين عليه‌السلام فيما أنشأه في صفين بعد شهادة عمار بن ياسر، در اين كتاب برخى از اسرار علوم غريبه مانند خروج چنگيز و پديد آمدن اسماعيل صفوى از كلمات معجزه آميز على عليه‌السلام استنباط و استخراج شده است.
3 - أسرار الصلاة.
4 - تاريخ الأئمة عليهم‌السلام.
5 - التحرير، در فقه.
6 - التحصين في صفات العارفين من العزلة و الخمول بالأسانيد المتلقاة عن آل الرسول عليهم‌السلام.
7 - ترجمة الصلاة، در بيان معانى، اقوال، افعال و فوائد نماز.
8 - تعيين ساعات الليل و تشخيصها بمنازل القمر.
9 - عدة الداعي و نجاح الساعي.
10 - مصباح المبتدي و هداية المهتدي.
11 - المقتصر في شرح إرشاد الأذهان.
12 - الموجز الهادي.
13 - المهذب البارع في شرح المختصر النافع.
14 - الموجز الحاوي.
و كتب و رساله هاى ديگر.
وفات
ابن فهد حلى رحمه‌الله پس از يک عمر پر بركت و سرشار از تلاش خستگى ناپذير در راه معشوق و معبود و سير و سياحت روحى، در سال 841 هجرى و در سن 84 سالگى در كربلاى معلا به رحمت ايزدى پيوست. قبر شريفش كنار خيمه گاه واقع شده است.
