- امام صادق علیه السلام: دعا کن و مگو که کار از کار گذشته است. زیرا دعا، عین عبادت است. خداوند می فرماید: «کسانی که از عبادت من گردن فرازی کنند؛ به زودی با خواری به دوزخ در می آیند.» و فرموده است: «مرا بخوانید تا پاسختان دهم.»
- امام صادق علیه السلام: خداوند به وسیله ی دعا آنچه را که می داند برای آن به درگاهش دعا می شود و او، آن را اجابت می نماید، دفع می کند و اگر بنده به آن دعا موفق نشده بود، هرآینه به او بلایی می رسید که ریشه اش را از زمین می کند.
- امام علی علیه السلام: دعا کلید های کامیابی و رمز های رستگاری است و بهترین دعا دعایی است که از سینه ی پاک و دلی پارسا برآید. مناجات مایه ی نجات است و اخلاص، مایه ی خلاص. پس هرگاه هراس و بی تابی بالا گرفت به خدا باید پناه جست.
- امام صادق علیه السلام: هرگاه به یکی از شما رقت قلب دست داد، دعا کند. زیرا قلب تا خالص نشود رقت نمی یابد.
- امام صادق علیه السلام: لقمان به فرزندش گفت: «...وقتی بر مرکب خویش سواری، به خواندن کتاب خدا بپرداز، وقتی سرگرم کار هستی تسبیح بگو، و هرگاه که تنها بودی به دعا مشغول شو.»
- پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله به علی علیه السلام فرمود: به برکت وجود امامان از نسل توست که به امتم باران داده می شود و دعایشان مستجاب می شود، خداوند، بلا را از آنان برمیگرداند و رحمت، از آسمان فرود می آید.
- پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله : هرگاه فردی از شما دعا می کند، تقاضاهای بزرگ بنماید؛ زیرا بر خداوند هیچ چیز بزرگ (سنگین) نمی آید.
- امام علی علیه السلام: دعا کردن را پنج موقع مغتنم شمارید: هنگام خواندن قرآن، هنگام اذان، هنگام بارش باران، هنگام برخورد دو صف برای شهادت و هنگام دعای ستمدیده. زیرا هیچ مانعی میان آن و عرش نیست.
- امام باقر علیه السلام می فرماید: خداوند از میان بندگان مومنش بنده ای را که بیشتر دعا کند دوست می دارد. پس بر شما باد دعا کردن در سحرگاهان تا طلوع خورشید؛ زیرا این، وقتی است که در آن درهای آسمان باز می شود و روزی ها تقسیم می شود و حاجت های بزرگ برآورده می گردد.
- امام صادق علیه السلام: جدم می فرمود:«در دعا کردن پیش دستی کنید؛ زیرا بنده، چنان چه اهل دعا باشد وقتی بلایی بر او نازل شود و دعا کند، گفته می شود:«صدایی آشناست!» و چنان چه اهل دعای بسیار نباشد، وقتی بلایی بر او نازل شود و دعا کند، گفته می شود:«تا به حال کجا بودی؟!»
- امام صادق علیه السلام: هرگاه حاجتی داشتی، وضو بگیر و دو رکعت نماز بخوان، سپس حمد و ثنای خدا را به جای بیاور و نعمت هایش را یاد کن، آنگاه دعایت اجابت می شود.
- امام صادق علیه السلام : هرکه شب را با وضو بخوابد، آن شب، بسترش مسجد اوست و اگر برخیزد و نماز بخواند و سپس به ذکر خدا بپردازد، هرچه از خدا بخواهد، به او عطا می فرماید.
-
پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله : هرکس دعایش را به همه ی مردان و زنان مومن تعمیم دهد، دعایش مستجاب می شود.
-
سپاس خداى را سزاست بر هر نعمتى كه بر من ارزانى داشته يا موجود مى باشد.
- پيامبر خدا صلىاللهعليهوآله : دعا، كليد حاجت است و لقمههاى حلال، دندانه هاى آن كليدند.
- پیامبر خدا صلىاللهعليهوآله : خداوند عزّوجل شرم میکند از بندهاش که با جماعت ، نماز بخواند و سپس حاجتش را از او بخواهد و برود و حاجتش را برآوده نسازد.
- امام صادق عليهالسلام : دعا، مخزن اجابت است، همچنان كه ابر مخزن باران است.
- پیامبر خدا صلىاللهعليهوآله : ناتوانترین مردم كسی است كه از دعا كردن ناتوان باشد.
- پیامبر اکرم صلىاللهعليهوآله : ترک دعا گناه است.
اقسام دعا و نیایش به بیان آیت الله صافی حفظه الله
اقسام دعا و نیایش به بیان آیت الله صافی حفظه الله
آیت الله صافی حفظه الله در کتاب زیبا و پر محتوای خود "نیایش در عرفات" مباحث بسیار مهم و محققانه ای پیرامون دعا و نیایش مطرح می کنند از جمله بحث هایی که در این کتاب مطرح می شود اقسام دعاست. ایشان می فرماید دعاهایی که مشتمل بر عرض حاجت ها و نیاز هاست بر دو قسم اند:
قسم اول:
قسم اول مشتمل بر درخواست حاجت های مادی و دنیوی است، مثل طول عمر، وسعت رزق، صحت بدن، تندرستی و سلامتی در سفر، شفای بیمار، برکت کسب و کار، موفقیت در شغل و امنیت و امور دیگر.
چنانکه می دانیم بیشتر دعاهای عامه مردم از این قسم است یعنی خدا را می خوانند. برای این حوائج جسمی و مادی که دارند و گرایش آنها به دعا احساس ضعف خود و احتیاج به ارتباط با قدرت قادر متعال و مددگرفتن از اوست که این خود از جهاتی مفید، سودمند و موجب امیدواری به موفقیت و پیشرفت و در عین حال جلب عنایات الهیه و از عبادات است؛ چون مفهوم آن اعتراف به عجز و ناتوانی بنده و فقرا به خداوند متعال است و لذا باید انسان همه چیز و هر نعمتی را از خدا بخواهد و خدا را در رسیدن به تمام نعمت ها مؤثر بداند حتی اگر وسایل ظاهری موفقیت در امری و مقصدی از هر جهت فراهم شده باشد بنده عارف، اهل بینش و بصیرت آن را از خدا می خواهد؛ چون علاوه بر آنکه فراهم شدن وسایل و اصل وسایل همه از خداست، بقای آنها نیز تا حصول مقصود با عنایت خدا می باشد.
باید همه چیز را حتی - چنانکه در بعضي اخبار است - نمک طعام را هم از خدا خواست. و این برنامه ای است که تأثیر آن در كمال نفس، ترقی و سیر معنوی بسیار مؤثر است.
مع ذلک در اینگونه موارد گاهی برخی به عنوان رضا به قضای الهي و تسليم امر او زبان به دعا باز نمی کنند و ثمرات تحمل بلا را بر دفع یا رفع آن بر می گزینند! و مانند حضرت سیدالشهداء عليهالسلام که در روز عاشورا هرگز خلاصی خود را از آن مصائب جانکاه که مفهومش عدم نیل به درجه رفيعه شهادتی بود که آن همه آثار عالیه و بركات متعالیه در احیای دین اسلام و بقای شرع داشت، طلب نکرد بلکه بر حسب روایات هرچه مصائب بیشتر بر او وارد می شد چهره نورانیش بازتر و روشن تر می شد و حالت رضایش ظاهرتر میگشت.
بلی گاهی حال، اقتضای دعا دارد مثل نفرین بر ظالم؛ یعنی اگر نفرین کند خلاف تسلیم و رضا نیست ولی دعا کننده از بیم اینکه دعایش به داعی و غرض تشفی قلب و انتقام گیری آلوده نشود، دعا نمی کند ولی ناله درونش تا عرش بالا می رسد.
و گاهی همین نفرین نیز از باب اینکه اظهار حق و اعلان بیزاری و تنفر از ظالم و سبب هلاک او می گردد لازم می شود.
و خلاصه بر حسب موارد و حالات، مظاهر وضور دعا متفاوت می شود. چنانکه بر حسب روایات نیز دعاهای مناسب این حالات از پیغمبر اکرم و ائمه طاهرین - صلوات الله عليهم - که معلمان الهی مکتب دعا هستند - رسیده است. و این که بعض متصوفه می گویند:
یک گره دارم خبر از اولیا / که زبانشان بسته باشد از دعا
خامشند و ناله های زارشان / می رسد تا زیر عرش بارشان
به طور مطلق به طور یک روش دائمی، خلاف سیر و سلوک شرعی و سیره رسول خدا صلی الله عليه و آله وسلم - و ائمه معصومین عليهمالسلام است که فقط باید به آنها اقتدا و تأسی کرد و از آنها کسب تعالیم اخلاقی و عبادی را نمود.
قسم دوم:
قسم دوم از دعاهای مشتمل بر درخواستها و رفع نیازمندیها، دعاهایی است که مربوط به كمال نفس، تعالی روح، امور معنوی، حصول معرفت، تقرب به درگاه الهی، تکامل در عبودیت و حسن ارتباط بنده با خدا و چیزهایی است که هرچه در آنها انسان ترقی و رشد داشته باشد، ارزش انسانی او افزوده می شود و وجهه خدایی و رحمانی او را قوت می دهد و از حضيض حظوظ عالم حیوانی به سوی اوج مرتبه ملکوتیت و حقیقت انسانیت و آدمیت پرواز می نماید.
لذت این دعا قابل توصیف نیست و تا انسان آن را در نیابد نمی فهمد. روح را قانع می نماید و آرامبخش دل و موجب صفا و روشنی باطن و رفع تیرگی ها و تاریکی های قلب است.
وقتی انسان در مراتب و منازل این دعا سیر می نماید احساس می کند که آنچه را خواسته است به او عطا می کنند و اجابت دعایش با دعایش همزمان است. در این دعا انسان تلاش می کند که چیزی نگوید و نخواهد جز آنچه ارتباط او را با صاحب این عالم که کمال مطلق است محکمتر سازد تا آنجا که فقط منقطع به سوی او می شود و برای او می شود. و در حال این دعا هرچه می بیند جمال و کمال است و هر چه درک می کند حضور و وصال و هرچه دعا میکند تمنایش و عشقش به دعا بیشتر می شود و از آن سیر نمی شود.
در این بخش از دعای شریف که ما آن را بخش سوم شمرده ایم این قسم اشرف و اعظم دعا را می خوانیم و اگر چه صلاحیت این درخواستها و گرفتن این عطیات را نداشته باشیم با همین دعا در واقع صلاحیت و استعداد این سؤال و قبول تقاضا را نیز می طلبیم.
اموری که از خدا می خواهیم همه مربوط به كمال نفس، رشد فکر، قوت ایمان و حیات اخروی و معنوی است؛ زیرا دعا کننده عرض می کند:
«اللهم اجعلنی أخشاک كانّي أراک»
منبع: نیایش در عرفات - آیت الله العظمی صافی گلپایگانی حفظه الله