دعای شانزدهم: نیایش هنگامی که از گناهان خود طلب گذشت می کرد یا در طلب عفو از عیوب خود زاری می نمود

 دعای شانزدهم 

اللّهُمّ يَا مَنْ بِرَحْمَتِهِ يَسْتَغيثُ الْمُذْنِبُونَ‏ وَ يَا مَنْ إِلَى ذِكْرِ إِحْسَانِهِ يَفْزَعُ الْمُضْطَرّونَ‏ وَ يَا مَنْ لِخِيفَتِهِ يَنْتَحِبُ الْخَاطِئُونَ‏ يَا أُنْسَ كُلّ مُسْتَوْحِشٍ غَرِيبٍ، وَ يَا فَرَجَ كُلّ مَكْرُوبٍ كَئِيبٍ، وَ يَا غَوْثَ كُلّ مَخْذُولٍ فَرِيدٍ، وَ يَا عَضُدَ كُلّ مُحْتَاجٍ طَرِيدٍ أَنْتَ الّذِي وَسِعْتَ كُلّ شَيْ‏ءٍ رَحْمَةً وَ عِلْماً وَ أَنْتَ الّذِي جَعَلْتَ لِكُلّ مَخْلُوقٍ فِي نِعَمِكَ سَهْماً وَ أَنْتَ الّذِي عَفْوُهُ أَعْلَى مِنْ عِقَابِهِ‏ وَ أَنْتَ الّذِي تَسْعَى رَحْمَتُهُ أَمَامَ غَضَبِهِ. وَ أَنْتَ الّذِي عَطَاؤُهُ أَكْثَرُ مِنْ مَنْعِهِ. وَ أَنْتَ الّذِي اتّسَعَ الْخَلَائِقُ كُلّهُمْ فِي وُسْعِهِ. وَ أَنْتَ الّذِي لَا يَرْغَبُ فِي جَزَاءِ مَنْ أَعْطَاهُ. وَ أَنْتَ الّذِي لَا يُفْرِطُ فِي عِقَابِ مَنْ عَصَاهُ. وَ أَنَا، يَا إِلَهِي، عَبْدُكَ الّذِي أَمَرْتَهُ بِالدّعَاءِ فَقَالَ لَبّيْكَ وَ سَعْدَيْكَ، هَا أَنَا ذَا، يَا رَبّ، مَطْرُوحٌ بَيْنَ يَدَيْكَ. أَنَا الّذِي أَوْقَرَتِ الْخَطَايَا ظَهْرَهُ، وَ أَنَا الّذِي أَفْنَتِ الذّنُوبُ عُمُرَهُ، وَ أَنَا الّذِي بِجَهْلِهِ عَصَاكَ، وَ لَمْ تَكُنْ أَهْلًا مِنْهُ لِذَاكَ. هَلْ أَنْتَ، يَا إِلَهِي، رَاحِمٌ مَنْ دَعَاكَ فَأُبْلِغَ فِي الدّعَاءِ أَمْ أَنْتَ غَافِرٌ لِمَنْ بَكَاكَ فَأُسْرِعَ فِي الْبُكَاءِ أَمْ أَنْتَ مُتَجَاوِزٌ عَمّنْ عَفّرَ لَكَ وَجْهَهُ تَذَلّلًا أَمْ أَنْتَ مُغْنٍ مَنْ شَكَا إِلَيْكَ، فَقْرَهُ تَوَكّلًا إِلَهِي لَا تُخَيّبْ مَنْ لَا يَجِدُ مُعْطِياً غَيْرَكَ، وَ لَا تَخْذُلْ مَنْ لَا يَسْتَغْنِي عَنْكَ بِأَحَدٍ دُونَكَ. إِلَهِي فَصَلّ عَلَى مُحَمّدٍ وَ آلِهِ، وَ لَا تُعْرِضْ عَنّي وَ قَدْ أَقْبَلْتُ عَلَيْكَ، وَ لَا تَحْرِمْنِي وَ قَدْ رَغِبْتُ إِلَيْكَ، وَ لَا تَجْبَهْنِي بِالرّدّ وَ قَدِ انْتَصَبْتُ بَيْنَ يَدَيْكَ. أَنْتَ الّذِي وَصَفْتَ نَفْسَكَ بِالرّحْمَةِ، فَصَلّ عَلَى مُحَمّدٍ وَ آلِهِ، وَ ارْحَمْنِي، وَ أَنْتَ الّذِي سَمّيْتَ نَفْسَكَ بِالْعَفْوِ فَاعْفُ عَنّي‏ قَدْ تَرَى يَا إِلَهِي، فَيْضَ دَمْعِي مِنْ خِيفَتِكَ، وَ وَجِيبَ قَلْبِي مِنْ خَشْيَتِكَ، وَ انْتِقَاضَ جَوَارِحِي مِنْ هَيْبَتِكَ‏ كُلّ ذَلِكَ حَيَاءٌ مِنْكَ لِسُوءِ عَمَلِي، وَ لِذَاكَ خَمَدَ صَوْتِي عَنِ الْجَأْرِ إِلَيْكَ، وَ كَلّ لِسَانِي عَنْ مُنَاجَاتِكَ. يَا إِلَهِي فَلَكَ الْحَمْدُ فَكَمْ مِنْ عَائِبَةٍ سَتَرْتَهَا عَلَيّ فَلَمْ تَفْضَحْنِي، وَ كَمْ مِنْ ذَنْبٍ غَطّيْتَهُ عَلَيّ فَلَمْ تَشْهَرْنِي، وَ كَمْ مِنْ شَائِبَةٍ أَلْمَمْتُ بِهَا فَلَمْ تَهْتِكْ عَنّي سِتْرَهَا، وَ لَمْ تُقَلّدْنِي مَكْرُوهَ شَنَارِهَا، وَ لَمْ تُبْدِ سَوْءَاتِهَا لِمَنْ يَلْتَمِسُ مَعَايِبِي مِنْ جِيرَتِي، وَ حَسَدَةِ نِعْمَتِكَ عِنْدِي‏ ثُمّ لَمْ يَنْهَنِي ذَلِكَ عَنْ أَنْ جَرَيْتُ إِلَى سُوءِ مَا عَهِدْتَ مِنّي‏ فَمَنْ أَجْهَلُ مِنّي، يَا إِلَهِي، بِرُشْدِهِ وَ مَنْ أَغْفَلُ مِنّي عَنْ حَظّهِ وَ مَنْ أَبْعَدُ مِنّي مِنِ اسْتِصْلَاحِ نَفْسِهِ حِينَ أُنْفِقُ مَا أَجْرَيْتَ عَلَيّ مِنْ رِزْقِكَ فِيمَا نَهَيْتَنِي عَنْهُ مِنْ مَعْصِيَتِكَ وَ مَنْ أَبْعَدُ غَوْراً فِي الْبَاطِلِ، وَ أَشَدّ إِقْدَاماً عَلَى السّوءِ مِنّي حِينَ أَقِفُ بَيْنَ دَعْوَتِكَ وَ دَعْوَةِ الشّيْطَانِ فَأَتّبِعُ دَعْوَتَهُ عَلَى غَيْرِ عَمًى مِنّي فِي مَعْرِفَةٍ بِهِ وَ لَا نِسْيَانٍ مِنْ حِفْظِي لَهُ‏ وَ أَنَا حِينَئِذٍ مُوقِنٌ بِأَنّ مُنْتَهَى دَعْوَتِكَ إِلَى الْجَنّةِ، وَ مُنْتَهَى دَعْوَتِهِ إِلَي النّارِ. سُبْحَانَكَ مَا أَعْجَبَ مَا أَشْهَدُ بِهِ عَلَى نَفْسِي، وَ أُعَدّدُهُ مِنْ مَكْتُومِ أَمْرِي. وَ أَعْجَبُ مِنْ ذَلِكَ أَنَاتُكَ عَنّي، وَ إِبْطَاؤُكَ عَنْ مُعَاجَلَتِي، وَ لَيْسَ ذَلِكَ مِنْ كَرَمِي عَلَيْكَ، بَلْ تَأَنّياً مِنْكَ لِي، وَ تَفَضّلًا مِنْكَ عَلَيّ لِأَنْ أَرْتَدِعَ عَنْ مَعْصِيَتِكَ الْمُسْخِطَةِ، وَ أُقْلِعَ عَنْ سَيّئَاتِيَ الْمُخْلِقَةِ، وَ لِأَنّ عَفْوَكَ عَنّي أَحَبّ إِلَيْكَ مِنْ عُقُوبَتِي‏ بَلْ أَنَا، يَا إِلَهِي، أَكْثَرُ ذُنُوباً، وَ أَقْبَحُ آثَاراً، وَ أَشْنَعُ أَفْعَالًا، وَ أَشَدّ فِي الْبَاطِلِ تَهَوّراً، وَ أَضْعَفُ عِنْدَ طَاعَتِكَ تَيَقّظاً، وَ أَقَلّ لِوَعِيدِكَ انْتِبَاهاً وَ ارْتِقَاباً مِنْ أَنْ أُحْصِيَ لَكَ عُيُوبِي، أَوْ أَقْدِرَ عَلَى ذِكْرِ ذُنُوبِي. وَ إِنّمَا أُوَبّخُ بِهَذَا نَفْسِي طَمَعاً فِي رَأْفَتِكَ الّتِي بِهَا صَلَاحُ أَمْرِ الْمُذْنِبِينَ، وَ رَجَاءً لِرَحْمَتِكَ الّتِي بِهَا فَكَاكُ رِقَابِ الْخَاطِئِينَ. اللّهُمّ وَ هَذِهِ رَقَبَتِي قَدْ أَرَقّتْهَا الذّنُوبُ، فَصَلّ عَلَى مُحَمّدٍ وَ آلِهِ، وَ أَعْتِقْهَا بِعَفْوِكَ، وَ هَذَا ظَهْرِي قَدْ أَثْقَلَتْهُ الْخَطَايَا، فَصَلّ عَلَى مُحَمّدٍ وَ آلِهِ، وَ خَفّفْ عَنْهُ بِمَنّكَ‏ يَا إِلَهِي لَوْ بَكَيْتُ إِلَيْكَ حَتّى تَسْقُطَ أَشْفَارُ عَيْنَيّ، وَ انْتَحَبْتُ حَتّى يَنْقَطِعَ صَوْتِي، وَ قُمْتُ لَكَ حَتّى تَتَنَشّرَ قَدَمَايَ، وَ رَكَعْتُ لَكَ حَتّى يَنْخَلِعَ صُلْبِي، وَ سَجَدْتُ لَكَ حَتّى تَتَفَقّأَ حَدَقَتَايَ، وَ أَكَلْتُ تُرَابَ الْأَرْضِ طُولَ عُمُرِي، وَ شَرِبْتُ مَاءَ الرّمَادِ آخِرَ دَهْرِي، وَ ذَكَرْتُكَ فِي خِلَالِ ذَلِكَ حَتّى يَكِلّ لِسَانِي، ثُمّ لَمْ أَرْفَعْ طَرْفِي إِلَى آفَاقِ السّمَاءِ اسْتِحْيَاءً مِنْكَ مَا اسْتَوْجَبْتُ بِذَلِكَ مَحْوَ سَيّئَةٍ وَاحِدَةٍ مِنْ سَيّئَاتِي. وَ إِنْ كُنْتَ تَغْفِرُ لِي حِينَ أَسْتَوْجِبُ مَغْفِرَتَكَ، وَ تَعْفُو عَنّي حِينَ أَسْتَحِقّ عَفْوَكَ فَإِنّ ذَلِكَ غَيْرُ وَاجِبٍ لِي بِاسْتِحْقَاقٍ، وَ لَا أَنَا أَهْلٌ لَهُ بِاسْتِيجَابٍ، إِذْ كَانَ جَزَائِي مِنْكَ فِي أَوّلِ مَا عَصَيْتُكَ النّارَ، فَإِنْ تُعَذّبْنِي فَأَنْتَ غَيْرُ ظَالِمٍ لِي. إِلَهِي فَإِذْ قَدْ تَغَمّدْتَنِي بِسِتْرِكَ فَلَمْ تَفْضَحْنِي، وَ تَأَنّيْتَنِي بِكَرَمِكَ فَلَمْ تُعَاجِلْنِي، وَ حَلُمْتَ عَنّي بِتَفَضّلِكَ فَلَمْ تُغَيّرْ نِعْمَتَكَ عَلَيّ، وَ لَمْ تُكَدّرْ مَعْرُوفَكَ عِنْدِي، فَارْحَمْ طُولَ تَضَرّعِي وَ شِدّةَ مَسْكَنَتِي، وَ سُوءَ مَوْقِفِي. اللّهُمّ صَلّ عَلَى مُحَمّدٍ وَ آلِهِ، وَ قِنِي مِنَ الْمَعَاصِي، وَ اسْتَعْمِلْنِي بِالطّاعَةِ، وَ ارْزُقْنِي حُسْنَ الْإِنَابَةِ، وَ طَهّرْنِي بِالتّوْبَةِ، وَ أَيّدْنِي بِالْعِصْمَةِ، وَ اسْتَصْلِحْنِي بِالْعَافِيَةِ، وَ أَذِقْنِي حَلَاوَةَ الْمَغْفِرَةِ، وَ اجْعَلْنِي طَلِيقَ عَفْوِكَ، وَ عَتِيقَ رَحْمَتِكَ، وَ اكْتُبْ لِي أَمَاناً مِنْ سُخْطِكَ، وَ بَشّرْنِي بِذَلِكَ فِي الْعَاجِلِ دُونَ الْ‏آجِلِ، بُشْرَى أَعْرِفُهَا، وَ عَرّفْنِي فِيهِ عَلَامَةً أَتَبَيّنُهَا. إِنّ ذَلِكَ لَا يَضِيقُ عَلَيْكَ فِي وُسْعِكَ، وَ لَا يَتَكَأّدُكَ فِي قُدْرَتِكَ، وَ لَا يَتَصَعّدُكَ فِي أَنَاتِكَ، وَ لَا يَئُودُكَ فِي جَزِيلِ هِبَاتِكَ الّتِي دَلّتْ عَلَيْهَا آيَاتُكَ، إِنّكَ تَفْعَلُ مَا تَشَاءُ، وَ تَحْكُمُ مَا تُرِيدُ، إِنّكَ عَلَى كُلّ شَيْ‏ءٍ قَدِيرٌ.

خدايا ای کسی که گنهکاران بوسيله رحمتش طلب فرياد رسی می‌کنند، و ای کسی که بيچارگان به ياد احسانش پناه می‌برند. و ای کسی که دل وحشت زدگان از وطن دور گشته، و ای غمگسار غم ديدگان دل شکسته. و ای فريادرس هر تنهای درمانده، و ای مددکار هر محتاج عقب رانده. توئی که همه چيز را به علم و رحمتت فرا گرفته‌ای، و توئی که برای هر آفريده در نعمتهايت بهره‌ای برقرار کرده‌ای. و توئی که عفوت بر عقابت غالب است، و توئی که رحمتت بر غضبت سابق است و توئی که عطايت از منعت فزون است، و توئی که آفريدگان همگی در محيط توانگريت گنجيده‌اند. و توئی که از هر که به او نعمت بخشی توقع پاداش نداری، و توئی که در عقاب عاصيان افراط نمی‌کنی.
و من ای معبود من، آن بنده توأم که چون او را به دعا فرمان دادی، گفت: لبيک؛ و سعديک اينک منم ای پروردگار من که در پيشگاهت به خاک افتاده‌ام، منم که بار خطاها پشتم را گران کرده، و منم که گناهان عمر مرا بسر برده، و منم که از سر نادانی ترا عصيان کرده‌ام، در صورتی که تو از طرف من سزاوار عصيان نبوده‌ای. آيا تو ای معبود من بر هر که ترا بخواند رحم کننده‌ای تا در دعا بکوشم؟ يا هر که را پيشت بگريد آمرزنده‌ای، تا در گريه شتاب کنم؟ يا از هر که برسم تذلل روی خويش را در پيشگاهت به خاک سايد، در گذرنده‌ای؟ يا هر که را از سر توکل از فقر خود به تو شکايت کند بی‌نياز کننده‌ای؟ خداوندا آنکه را جز تو دهنده‌ای نمی‌يابد، نوميد مگردان. و کسی را که از تو به غير تو بی‌نياز نمی‌شود وا مگذار ای معبود من! پس بر محمد و آلش رحمت فرست، و اکنون که از روی حقيقت به تو رو آورده‌ام، روی از من مگردان، و در صورتی که روی دل را به تو متوجه ساخته‌ام محرومم مکن. و در اين حال که در پيشگاهت ايستاده‌ام، دست رد بر سينه‌ام مگذار توئی که خود را به رحمت توصيف کرده‌ای. پس بر محمد و آلش رحمت فرست، و بر من رحمت آور. و توئی که خود را خطابخش ناميده‌ای پس از من در گذر. تو ای معبود من هم اکنون اشک مرا از خوف خود و پريشانی دلم را از ترس خويش، و لرزيدن اعضايم را از هيبت خود، می‌بينی. همه اينها در اثر شرمندگيم از سوء رفتار خويش است. و به اين جهت از شدت زاری به درگاه تو صدايم گرفته و زبانم از راز و نياز با تو کند شده. پس سپاس ترا ای معبود من چه بسا، عيبها که بر من مستور ساخته‌ای و مرا از افشای آن رسوا نکرده‌ای! و چه بسا گناه که بر من پوشيده‌ای و مرا به آن شهره نساخته‌ای و چه بسا آلودگيها و زشتيها که بجا آورده‌ام و پرده آن را بر من ندريده‌ای! و طوق آزار ننگ آن را بر گردنم نيفکنده‌ای. و زشتيهايش را بر همسايگان عيبجو و حسودان نعمتی که به من بخشيده‌ای آشکار نساخته‌ای! آنگاه اين همه مرحمتها مرا از تعقيب بديهائی که از من سراغ داری باز نداشته است پس کيست که از من ای معبود من به خير و صلاح خود نادان‌تر، و از بهره خود غافلتر، و از اصلاح و تهذيب نفس خود دورتر باشد؟ در صورتی که رزقی را که بر من روان ساخته‌ای در معصيتهائی که مرا از آن نهی کرده‌ای صرف می‌کنم! و کيست که بيش از من به قعر باطل فرو رفته و بر اقدام به بدی جرأت ورزيده باشد. در آن هنگام که بر سر دو راه دعوت تو و دعوت شيطان می‌ايستم پس دعوت شيطان را با چشم باز و حواس جمع می‌پذيرم. در صورتی که يقين دارم که دعوت تو به بهشت و دعوت او بسوی جهنم منتهی می‌شود.
منزهی تو که از جانب من سزاوار چنين رفتار باشی چه شگفت‌انگيز است آنچه من در باره خويش به آن گواهی می‌دهم، و آن کارهای پنهانيم که خود آن را بر می‌شمارم. و عجبتر از آن بردباری تو از من و درنگ کردنت از مؤاخذه سريع من است! و اين نه از جهت گرامی بودن من پيش تو است. بلکه از جهت مدارای تو با من و تفضلت بر من است: تا از نافرمانی خشم‌انگيز تو باز ايستم، و خود را از گناهان فرساينده خويش باز دارم. و از جهت آن است که عفو تو از من در نظرت از عقوبتم خوشايندتر است. بلکه من ای معبود من گناهم بيشتر، و آثارم زشت‌تر، و کردارم بدتر، و تهورم در باطل سخت‌تر، و تنبهم در مقام اطاعت تو ضعيف‌تر و آگاهی و مراقبتم نسبت به تهديد تو کمتر از آن است که عيوب خود را برای تو بشمارم. يا بر ياد کردن گناهانم قادر باشم و منظورم از اين اعتراف جز آن نيست که از روی طمع در مهربانی تو که صلاح کار گنهکاران در آن است که آزادی گردنهای خطاکاران به آن است خويش را سرزنش کنم. خدايا و اين گردن من است که طوق و بند گناهان آن را باريک کرده. پس بر محمد و آلش رحمت فرست. و به عفو خود آن را آزاد ساز. و اين پشت من است که باز خطاها آن را سنگين ساخته، پس بر محمد و آلش رحمت فرست و به انعام خود آن را سبک ساز. ای معبود من، اگر چندان در برابر تو بگريم که پلکهای هر دو چشمم بيفتد، و اگر چندان صدا به گريه بلند کنم که صوتم قطع شود، و اگر چندان برايت بپا ايستم که هر دو پايم آماس کند، و آنقدر برايت رکوع کنم که استخوانهای پشتم از هم بپاشد. و آنقدر ترا سجده کنم که چشمهايم از کاسه به درد آيد، و در دوره عمر خود خاک زمين بخورم و تا پايان زندگی آب خاکستر آلود بنوشم، و در اثنای اين احوال آنقدر ذکر ترا بگويم که زبانم از کار فروماند، سپس از روی شرمندگی از تو چشمم را به آفاق آسمان نگشايم، با اين همه سزاوار محو يکی از گناهانم نخواهم بود. و اگر در آن هنگام که مستوجب آمرزشت شوم مرا بيامرزی. و در آن زمان که مستحق عفو تو گردم از من درگذری، پس همانا که آن آمرزش و عفو در حق من از جهت استحقاق من لازم نيامده، و من از روی سزاواری شايسته آن نشده‌ام، زيرا جزای من در اولين بار که ترا عصيان کرده‌ام جهنم بوده و به اين جهت اگر مرا عذاب فرمائی در باره من ستمکا نخواهی بود! پس اکنون که مرا به ستاری خود مستور داشته‌ای، و رسوا نکرده‌ای، و به کرم خود با من مدارا کرده‌ای و در عقابم شتاب ننموده‌ای، و به تفضل خود در باره‌ام حکم کرده‌ای، و نعمتت را از من نگردانده‌ای، و احسانت را نسبت به من تيره و آلوده نساخته‌ای پس بر طول تضرع و شدت مسکنت و بدی حالم رحمت آورد. خدايا بر محمد و آلش رحمت فرست، و مرا از گناهان نگاهدار و به فرمانبرداری وادار و حسن انابت را روزيم کن، و به توبه پاکم ساز، و با نگهداری خود تأييدم کن، و به عافيت روبراهم نمای، و شيرينی آمرزش را به من بچشان، و مرا رها شده عفو و آزاد گشته رحمت خود قرار ده، و برات ايمنی از خشم خود برايم بنويس، و مرا هم اکنون نه در آينده به آن ايمنی و نشانه‌ای در آن به من معرفی کن که به آسانی آن را دريابم، زيرا که اين کار برای تو در جنب قوتت دشوار نيست. و ترا در قدرتت دچار مشکلی نمی‌سازد، و تو بر هر چيز به منتهی درجه قدرت داری.