الدعوات
الدعوات
مؤلف و موضوع
كتاب «الدعوات» يا «سلوة الحزين» نوشته سعيد بن هبة الله، معروف به قطب الدين راوندى، متوفاى 573 هجرى است.
موضوع آن، ادعيه و اذكار روايت شده از ائمه معصومين عليهم‌السلام مى باشد.
علت نامگذارى
به اين كتاب «الدعوات» می گويند چون مشتمل بر دعاهاى مختلف در مناسبتهاى گوناگون است.
نام ديگر آن «سلوة الحزين» است كه مؤلف هم همين نام را براى آن برگزيده است .سلوة الحزين يعنى دارويى كه غم و اندوه را از انسان از بین می برد و انسان غمگين را به وجد و سرور و خوشحالى می رساند.
پيشينه موضوع
اهميت دادن و سفارش اسلام بر مسأله دعا روشنتر از آن است كه نياز به توضيح داشته باشد.
قرآن كريم در آيات متعدد دعوت به خواندن خداوند مىكند مانند آيه «ادعوني أستجب لكم» و آيات ديگر.
روايات معصومين عليهم‌السلام نيز ارزش و منزلتى بس والا براى دعا قائل شده اند.روايات، دعا را مغز و مخ عبادت دانسته و تیزترين سلاح مؤمن را دعا معرفى كرده اند.
علماى بزرگوار اسلام نيز كه پيرو قرآن و سنت هستند حساب ويژه اى براى مسأله دعا در تأليفات خود باز كرده اند.
در ميان تأليفات علما درصد بالايى به كتب ادعيه اختصاص دارد و شمار كتب مختص به دعا و شروح آن هزاران عنوان است.
البته دعا در شريعت اسلام به نمک غذا تشبيه شده كه غذا بدون نمک ارزش ندارد و اگر كسى به جاى غذا فقط بخواهد نمک بخورد هم كار غلطى است، يعنى دعا در كنار كار و تلاش است كه ارزش خود را نمايان می كند.
ارزش كتاب
كتاب حاضر از جهات گوناگون داراى ارزش است و جهات متعددى است كه هر يک ارزش كتاب را بالا برده اند، از جمله اين كه:
1 - مؤلف كتاب عالمى برجسته و فقيهى بزرگوار و عابدى زاهد و سالكى واصل چون قطب الدين راوندى است. قطب راوندى كسى است كه بسيارى از بزرگان و علما از روح او در مشكلات استمداد جسته و در كارهاى مهم خود به او توسل می جويند.
2 - موضوع كتاب از شريفترين موضوعات پس از قرآن است چرا كه از دعا به قرآن صاعد در روايات تعبير شده و اگر قرآن تكلم خدا با بنده است دعا تكلم بنده با خداست آن هم با كلماتى كه از معادن وحى و علم الهى به ما رسيده و ائمه عليهم‌السلام بهترين واسطه هاى بندگان با پروردگارشان هستند و بهترين راه را براى سخن گفتن و درخواست كردن به ما آموخته اند.
3 - كتاب الدعوات از حيث متن و اتقان مطالب و درستى نقل مطالب نيز كتاب بسيار ارزشمندى است زيرا مربوط به قرن ششم هجرى است و نزديک به عصر ائمه عليهم‌السلام است و مؤلف هم فقط از افراد مورد اعتماد نقل كرده و روايات مورد وثوق خود را نقل كرده است.
4 - بزرگان و علماى پس از قطب راوندى همگى به اين كتاب اعتماد كامل داشته و مطالب آن را در كتب خود آورده اند. در هيچ يک از كتب متأخر و تراجم هم تضعيفى نسبت به مؤلف و كتاب او ديده نشده است.
ترتيب ابواب
كتاب الدعوات به چهار بخش تقسيم شده است:
1 - در دعا و فضيلت و آداب و استجابت آن.
2 - پيرامون سلامتى بدن و راه حفظ آن بوسيله دعا و دستوراتى براى خوردن و آشاميدن و كيفيت و انواع آنها.
3 - در بيمارىها و فوايد دنيوى و اخروى آنها.
4 - پيرامون مرگ و دشواری هاى آن و برزخ و قبر و قيامت.
5 - مستدركات، از صفحهى 283 تا 298 كتاب مطالبى است كه در بحار الأنوار يا مستدرك الوسائل از كتاب الدعوات نقل شده و در نسخه هاى موجود - كه ناقص هستند - نبوده است و ناشر آنها را جمعآورى كرده و به متن كتاب افزوده است.
نسخه هاى كتاب
از كتاب شريف «الدعوات» دو نسخهى خطى قديمى وجود دارد كه متأسفانه هر دو نسخه ناقص بوده و افتادگی هاى فراوان دارند و چاپ حاضر كتاب با مقابله اين دو نسخه با يكديگر و مقابله با متن بحار الانوار و مستدرک الوسائل آماده شده است.
چاپ كتاب
در اين چاپ مقدمه كوتاهى در ابتداى كتاب آمده و پس از آن فهرست مطالب و فهرست آيات و اعلام ذكر شده است.
مقدمه و تحقيق كتاب به عهدهى سيد محمد باقر موحد ابطحى اصفهانى رحمه‌الله بوده كه تحقيق جامع و مفصلى در پاورقى انجام داده و شامل استخراج آيات و روايات متن و نسخه بدلها است و متن روايات با بحار و مستدرك مقابله شده و از چندين منبع روايى ديگر نيز آدرس دهى شده است.
