- امام صادق علیه السلام: دعا کن و مگو که کار از کار گذشته است. زیرا دعا، عین عبادت است. خداوند می فرماید: «کسانی که از عبادت من گردن فرازی کنند؛ به زودی با خواری به دوزخ در می آیند.» و فرموده است: «مرا بخوانید تا پاسختان دهم.»
- امام صادق علیه السلام: خداوند به وسیله ی دعا آنچه را که می داند برای آن به درگاهش دعا می شود و او، آن را اجابت می نماید، دفع می کند و اگر بنده به آن دعا موفق نشده بود، هرآینه به او بلایی می رسید که ریشه اش را از زمین می کند.
- امام علی علیه السلام: دعا کلید های کامیابی و رمز های رستگاری است و بهترین دعا دعایی است که از سینه ی پاک و دلی پارسا برآید. مناجات مایه ی نجات است و اخلاص، مایه ی خلاص. پس هرگاه هراس و بی تابی بالا گرفت به خدا باید پناه جست.
- امام صادق علیه السلام: هرگاه به یکی از شما رقت قلب دست داد، دعا کند. زیرا قلب تا خالص نشود رقت نمی یابد.
- امام صادق علیه السلام: لقمان به فرزندش گفت: «...وقتی بر مرکب خویش سواری، به خواندن کتاب خدا بپرداز، وقتی سرگرم کار هستی تسبیح بگو، و هرگاه که تنها بودی به دعا مشغول شو.»
- پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله به علی علیه السلام فرمود: به برکت وجود امامان از نسل توست که به امتم باران داده می شود و دعایشان مستجاب می شود، خداوند، بلا را از آنان برمیگرداند و رحمت، از آسمان فرود می آید.
- پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله : هرگاه فردی از شما دعا می کند، تقاضاهای بزرگ بنماید؛ زیرا بر خداوند هیچ چیز بزرگ (سنگین) نمی آید.
- امام علی علیه السلام: دعا کردن را پنج موقع مغتنم شمارید: هنگام خواندن قرآن، هنگام اذان، هنگام بارش باران، هنگام برخورد دو صف برای شهادت و هنگام دعای ستمدیده. زیرا هیچ مانعی میان آن و عرش نیست.
- امام باقر علیه السلام می فرماید: خداوند از میان بندگان مومنش بنده ای را که بیشتر دعا کند دوست می دارد. پس بر شما باد دعا کردن در سحرگاهان تا طلوع خورشید؛ زیرا این، وقتی است که در آن درهای آسمان باز می شود و روزی ها تقسیم می شود و حاجت های بزرگ برآورده می گردد.
- امام صادق علیه السلام: جدم می فرمود:«در دعا کردن پیش دستی کنید؛ زیرا بنده، چنان چه اهل دعا باشد وقتی بلایی بر او نازل شود و دعا کند، گفته می شود:«صدایی آشناست!» و چنان چه اهل دعای بسیار نباشد، وقتی بلایی بر او نازل شود و دعا کند، گفته می شود:«تا به حال کجا بودی؟!»
- امام صادق علیه السلام: هرگاه حاجتی داشتی، وضو بگیر و دو رکعت نماز بخوان، سپس حمد و ثنای خدا را به جای بیاور و نعمت هایش را یاد کن، آنگاه دعایت اجابت می شود.
- امام صادق علیه السلام : هرکه شب را با وضو بخوابد، آن شب، بسترش مسجد اوست و اگر برخیزد و نماز بخواند و سپس به ذکر خدا بپردازد، هرچه از خدا بخواهد، به او عطا می فرماید.
-
پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله : هرکس دعایش را به همه ی مردان و زنان مومن تعمیم دهد، دعایش مستجاب می شود.
-
سپاس خداى را سزاست بر هر نعمتى كه بر من ارزانى داشته يا موجود مى باشد.
- پيامبر خدا صلىاللهعليهوآله : دعا، كليد حاجت است و لقمههاى حلال، دندانه هاى آن كليدند.
- پیامبر خدا صلىاللهعليهوآله : خداوند عزّوجل شرم میکند از بندهاش که با جماعت ، نماز بخواند و سپس حاجتش را از او بخواهد و برود و حاجتش را برآوده نسازد.
- امام صادق عليهالسلام : دعا، مخزن اجابت است، همچنان كه ابر مخزن باران است.
- پیامبر خدا صلىاللهعليهوآله : ناتوانترین مردم كسی است كه از دعا كردن ناتوان باشد.
- پیامبر اکرم صلىاللهعليهوآله : ترک دعا گناه است.
شرح فراز اول دعای افتتاح
شرح فراز اول دعای افتتاح
استاد محسن قرائتی
اللَّهُمَّ إِنِّي أَفْتَتِحُ الثَّنَاءَ بِحَمْدِك وَأَنْتَ مُسَدِّدٌ لِلصَّوَابِ بِمَنِّك وَأَیْقَنْتُ أَنَّك أَرْحَمُ الرَّاحِمِینَ فِي مَوْضِعِ الْعَفْوِ وَالرَّحْمَهِ وَأَشَدُّ الْمُعَاقِبِینَ فِي مَوْضِعِ النَّكالِ وَالنَّقِمَهِ وَأَعْظَمُ الْمُتَجَبِّرِینَ فِي مَوْضِعِ الْکبْرِیَاءِ وَالْعَظَمَة.
خداوندا! ستایش تو را با ویژگیهای زیبایت آغاز میکنم، و تو آن کسی هستی که کارهای دور از انحراف را از سرِ احسانت پایدار و استوار میکنی، و یقین دارم که تو در جایگاه چشمپوشی و گذشت، رحمکنندهترین رحمکنندگان هستی و در جایگاه مجازات و مؤاخذه، سختگیرترین مجازاتکنندگانی و در جایگاه بزرگمنشی و عظمت، بزرگترین بزرگانی.
نکتهها
- «صواب» کاری است که بر مسیر حقیقی خود و مطابق با حقیقت واقع شده و به انحراف و خطا کشیده نشده باشد. «مُسَدِّد» یعنی کسی که به چیزی استواری و پایداری می دهد. خداوند متعال، پایدار کننده چیزی است که مطابق با حق باشد؛ نه چیزی که باطلِ محض و یا مخلوطی از حق و باطل است. (أَنْتَ مُسَدِّدٌ لِلصَّوَابِ بِمَنِّک).
- او کسی است که در جایگاه بخشش و رحمت، مهربان ترین است؛ پس خود را در معرض عفو و رحمت الهی قرار دهیم. (أَیْقَنْتُ أَنَّک أَرْحَمُ الرَّاحِمِینَ فِی مَوْضِعِ الْعَفْوِ وَ الرَّحْمة).
- او کسی است که در جایگاه مؤاخذه و روی گردانی، به سختی مجازات می کند؛ پس خود را از مواضع عذاب دور کنیم. (وَ أَشَدُّ الْمُعَاقِبِینَ فِی مَوْضِعِ النَّکالِ وَ النَّقِمة).
- او کسی است که در جایگاه نمایان شدن عظمت، بزرگ ترین قدرت نما است: «أَعْظَمُ الْمُتَجَبِّرِینَ فِی مَوْضِعِ الْکبْرِیَاءِ وَ الْعَظَمَة». قرآن کریم نیز بزرگی و کبریا را در تمام آسمان ها و زمین، مختص خداوند می داند: «وَ لَهُ الْکبْرِیاءُ فِی السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ...؛ بزرگواری در آسمانها و زمین خاص اوست».
- در علم عقاید، صفات خدای متعال در یک تقسیم بندی به دو دسته تقسیم می شوند: صفات ذاتی و صفات فعلی.
صفات ذات، صفاتی هستند که برای به وجود آمدن آن ها، وجود داشتن ذات، کافی است. صفات فعلِ حق تعالی، صفاتی هستند که با فرض وجود مخلوقات، به وجود می آیند(1) و البته بر محور حکمت خدای متعال به گردش در می آیند و در غیر جایگاه خود نمایان نمی شوند.
«رحمت» و «نقمت» نیز از این دسته صفات هستند و همان طور که در این فراز از دعای افتتاح مورد اشاره قرار گرفته، خدای متعال فقط در موضع عفو و رحمت به عنوان «ارحم الراحمین» معرفی شده و اگر به عنوان «اشدّ المعاقبین» نیز معرفی گشته، فقط در جایگاهی است که شدّت عقاب لازم باشد. (فِی مَوْضِعِ النَّکالِ وَ النَّقِمَة).
از این رو نمی توان از ذات مقدس خدای متعال، در جایگاه عذاب، توقع عفو و رحمت داشت؛ مگر در مواردی که زمینه نزول رحمت فراهم باشد. زیرا خدای متعال «ارحم الراحمین» است، اما نه در همه جا و نمی توان مرتکب گناه شد و زمینه نزول نقمت و عذاب را فراهم آورد و برای فریب وجدان خویش، خدا را «ارحم الراحمین» دانست.
پیامها
1. بیاموزیم که ثنای الهی را با حمد او آغاز کنیم. (اللَّهُمَّ إِنِّی أَفْتَتِحُ الثَّنَاءَ بِحَمْدِک)
2. اگر می خواهیم کارهایمان پایدار باشند، باید شرطِ پایداری را فراهم کنیم، و شرط پایدار شدن کارها از جانب خدای حکیم، دوری آن ها از انحراف و خطا است. (وَ أَنْتَ مُسَدِّدٌ لِلصَّوَابِ بِمَنِّک).
3. اگر کارهای ما مشمول پایداری شدند، آن را نعمتی از جانب خدای مهربان بدانیم، نه از خودمان. (...بِمَنِّک).
4. با یقین به درگاه خدای مهربان وارد شویم. (أَیْقَنْتُ أَنَّک...).
5. برای مناجات با پروردگار حکیم، ابتدا غفلت را از خود دور کنیم و با بیان ویژگی های او، به خود یادآور شویم که مقابل چه کسی قرار گرفته ایم. (...أَیْقَنْتُ أَنَّک أَرْحَمُ الرَّاحِمِینَ...).
6. کمال در این است که هر چیزی در جای خود قرار بگیرد و هر صفتی به وقت خود، ظهور و بروز پیدا کند. (...أَرْحَمُ الرَّاحِمِینَ فِی مَوْضِعِ الْعَفْوِ وَ الرَّحْمَهِ وَ أَشَدُّ الْمُعَاقِبِینَ فِی مَوْضِعِ النَّکالِ وَ النَّقِمَة).
7. جامع اضداد بودن نشانه کمال است. بیاموزیم که هم اهل بخشش و رحمت باشیم و هم اهل مجازات و سخت گیری. (...أَرْحَمُ الرَّاحِمِینَ فِی مَوْضِعِ الْعَفْوِ وَ الرَّحْمَهِ وَ أَشَدُّ الْمُعَاقِبِینَ فِی مَوْضِعِ النَّکالِ وَ النَّقِمَة).